RE126 – Janke

Naam : Janke (ex de klomp, ex hiltje)
Zeilnummer : RE126
Bouwjaar : 1881
Werf : Croles, IJlst ?
Stamboeknummer: 158
Opdrachtgever :

https://www.ssrp.nl/stamboek/schepen/janke-158

Deze fjouweracht is een interessant en ongetwijfeld zeer oud scheepje. Van de verscheidene scheepjes van deze klasse die bij de tewaterlating met een berghout werden afgeleverd, is zij de enige waarbij deze stootrand steeds behouden bleef. Hoewel een echte tjotter, heeft zij naar hedendaagse opvattingen dan ook het voorkomen van een Fries jachtje.

De historie van vóór de Tweede Wereldoorlog blijft helaas in het duister. Van een wedstrijdverleden is in archivalia niets te vinden, mogelijk omdat wij de vooroorlogse naam niet kennen. In het archief van de Stichting Stamboek Ronde en Platbodemjachten bevindt zich de kopie van een brief uit 1958 van secretaris Huitema aan de W. Thies te Utrecht. Diens telefonische aanmelding van het Friese jacht ‘De Klomp’ (5 x 2,20 m) wordt daarin bevestigd. Het scheepje werd in het stamboek ingeschreven onder nummer 158. Uit genoemde brief blijkt nog dat de werf Victoria te Aalsmeer het scheepje in 1943 verkocht aan de heer Kloots te Hilversum, die het in 1956 overdeed aan Thies. In een artikeltje in het Nieuw Utrechts Dagblad van 8 juni 1957, waarin ook bijgaande foto was opgenomen, staat vermeld dat het scheepje toen 67 jaar oud was (dus gebouwd in 1881). Volgens de mondelinge mededeling van Thies in 1991 zou de boot zijn gebouwd bij Croles in Ijlst. Dit feit komt echter in bovengenoemde brief in het geheel niet ter sprake. Een tjotter met de naam ‘Klomp’ komt ook niet voor in het Nederlands Jachtregister van 1924/1925, zodat hier geen aanknopingspunt is te vinden over de werf van herkomst.

In 1959 doet Thies de boot, die in slechte staat verkeerde, over aan zijn vriend C.H. Zijlstra te Arnhem, die haar de naam ‘Hiltje’ geeft. In een loods aan het Looveer bij Huissum begint deze eigenhandig aan een complete restauratie, die zich jaren voortsleept. In 1984 neemt A. Kuiper te Arnhem de boot over, met hetzelfde doel, echter ook met hetzelfde resultaat. In 1991 komt zij dan in handen van de beide neven R.S en A. Wegener Sleeswijk te Leeuwarden, die haar de naam van hun gezamenlijke beppe ‘Janke’ geven. In de volgende jaren wordt zij eindelijk in oude glorie hersteld.

De opeenvolgende eigenaren waren:

Voor WOII                          onbekend
1943 – 1956                       dhr. Kloots                         Hilversum           Klomp
1956 – 1959                       W. Thies                              Utrecht                Klomp
1959 – 1984                       C.H.Zijlstra                         Arnhem               Hiltje
1984 – 1991                       A. Kuiper                            Arnhem               Hiltje
1991 – 2018                   R.S. Wegener Sleeswijk    Gystsjerk            Janke
2018 - Heden     Stichting Friese Tjottervloot, Heeg

Hoofdafmetingen:

• Lengte over de stevens 4,90m
• Grootste breedte over de huid 2,25m
• Holte op het grootspant 0,91m
• Zeiloppervlak: grootzeil + fok 23,9m2

Bijzonderheden:

• Geen kielbalk
• Zeer steil staande voorsteven
• V-vormige bodem, voor en achter gepiekt
• Vlaktilling 14 graden
• Enigszins hoekige kimmen
• Kielgang, zandstrook + verloren gang
• 6 huidgangen boven de kimmen
• Voordek van losse delen, bedelbalk
• Op de spanten aangebracht berghout
• Boeisel staat vrij steil
• Fraai oorspronkelijk snijwerk op boeisels, bedel- en hennebalk
• Koperbeslag
• Breed roer met in de knop uitgesneden twee gekruiste acahantustakken
• Snijwerk op de zijkanten van de helmstok, waarvan de handgreep de vorm heeft van een druiventros

Opmerkingen:

Het is zeer waarschijnlijk dat de ‘Janke’ in vroeger dagen voor het wedstrijdzeilen is gebruikt. Tot de uitrusting behoorde een set zetboorden. Bovendien bevindt zich onder het restant van de oude nog met de hand genaaide zeilen een grote jager.

Wat de herkomst betreft valt het volgende op te merken. Voor zover bekend bestaat  er nog maar één enkel door Croles gebouwd plezierjacht, het grote Friese jacht ‘Wytske’ uit 1887. Het ligt dan ook voor de hand na te gaan of hier overeenkomsten te vinden zijn. Inderdaad is opvallend, dat dit jacht eveneens een V-vormig grootspant te zien geeft met een grote vlaktilling, alsmede een zeer steil staande voorsteven. Het steilstaande boeisel komt hier echter niet voor en ook het houtsnijwerk lijkt niet verwant. Voorts kan vergelijking plaats vinden met de voor zover bekend enige door Croles ander gebouwde tjotter, de ‘Jonge Pieter’, waarvan na 1925 niets meer is vernomen. Uit een foto blijkt dat deze in 1867 gebouwde flouweracht ook de typische roerbekroning met de gekruiste acanthustakken had, evenals de steil staande steven. Echter zonder verdere historisch gefundeerde aanknopingspunten is het onvoldoende verantwoord om de ‘Janke’ aan Croles toe te schrijven.